Trong thời đại số hóa ngày nay, việc bảo vệ thông tin cá nhân trực tuyến trở thành một mối quan tâm hàng đầu của mọi người dùng internet.

Thật khó để qua được vài ngày đọc tin tức mà không nghe về một vụ vi phạm dữ liệu lớn, có khả năng làm lộ thông tin cá nhân của hàng triệu khách hàng cho tội phạm mạng.

Từ các vụ hack lớn tại các tập đoàn công nghệ hàng đầu đến những chiến dịch lừa đảo tinh vi nhắm vào người dùng cá nhân, mối đe dọa an ninh mạng đang gia tăng cả về quy mô lẫn mức độ phức tạp.

Thống kê cho thấy rằng mỗi năm có hàng tỷ bản ghi dữ liệu cá nhân bị đánh cắp trên toàn thế giới, gây thiệt hại tài chính và tinh thần không nhỏ cho các nạn nhân.

Việc bảo vệ thông tin cá nhân không chỉ là trách nhiệm của các tổ chức mà còn đòi hỏi sự chủ động từ phía người dùng. Dưới đây là một số mẹo quan trọng để đảm bảo bảo vệ thông tin cá nhân của bạn không rơi vào tay kẻ xấu.

Cách bảo vệ thông tin cá nhân – Tạo mật khẩu mạnh và quản lý hiệu quả

Mật khẩu là tuyến phòng thủ đầu tiên bảo vệ tài khoản trực tuyến của bạn. Khi tạo mật khẩu, hãy nghĩ xa hơn những từ hoặc số mà tội phạm mạng có thể dễ dàng đoán được, như ngày sinh, tên thú cưng, hoặc địa chỉ nhà của bạn. Một mật khẩu mạnh nên có ít nhất 12 ký tự, bao gồm kết hợp các chữ cái viết thường và viết hoa, số và ký hiệu đặc biệt.

Tránh sử dụng các mẫu dễ đoán như “123456” hoặc “password”. Thay vào đó, hãy tạo ra những cụm từ có ý nghĩa với bạn nhưng khó đoán với người khác. Ví dụ, bạn có thể sử dụng câu “Tôi thích uống cà phê lúc 7 giờ sáng!” và chuyển đổi thành “T0i#thich*uong&cafe@7h$ang!”.

Điều quan trọng không kém là tạo mật khẩu duy nhất cho mỗi tài khoản. Việc sử dụng cùng một mật khẩu trên nhiều trang web là một rủi ro lớn – nếu một trang web bị hack, tất cả các tài khoản khác của bạn cũng sẽ bị đe dọa.

Để quản lý nhiều mật khẩu phức tạp, hãy sử dụng các công cụ quản lý mật khẩu uy tín như LastPass, 1Password, hoặc Bitwarden. Các công cụ này không chỉ lưu trữ mật khẩu một cách an toàn mà còn có thể tạo ra mật khẩu ngẫu nhiên mạnh mẽ cho bạn.

Ngoài ra, hãy kích hoạt xác thực hai yếu tố (2FA) bất cứ khi nào có thể. Điều này tạo thêm một lớp bảo mật bằng cách yêu cầu một mã xác thực thứ hai từ điện thoại di động hoặc ứng dụng xác thực của bạn.

Cách bảo vệ thông tin cá nhân – Đừng chia sẻ quá mức trên mạng xã hội

Mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, nhưng việc chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân có thể mở ra những lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng.

Chúng ta đều có những người bạn đăng quá nhiều chi tiết riêng tư về cuộc sống của họ trên mạng – từ vị trí check-in liên tục, hình ảnh thẻ tín dụng, boarding pass máy bay, đến thông tin về các thành viên trong gia đình.

Những thông tin này không chỉ có thể gây khó chịu cho người khác mà còn tạo cơ hội cho tội phạm mạng thu thập đủ dữ liệu để thực hiện các hoạt động lừa đảo hoặc đánh cắp danh tính. Ví dụ, thông tin về ngày sinh, quê quán, tên trường học, hoặc tên thú cưng thường được sử dụng làm câu hỏi bảo mật cho các tài khoản trực tuyến.

Hãy thường xuyên kiểm tra và cập nhật cài đặt quyền riêng tư trên các nền tảng mạng xã hội. Đảm bảo rằng chỉ những người bạn tin tưởng mới có thể xem thông tin cá nhân và các bài đăng của bạn. Tránh đăng tải:

• Thông tin vị trí thời gian thực
• Hình ảnh chứa thông tin nhạy cảm (thẻ căn cước, bằng lái xe, thẻ tín dụng)
• Kế hoạch du lịch chi tiết (điều này có thể cho kẻ xấu biết khi nào nhà bạn sẽ trống)
• Thông tin về con cái (tên đầy đủ, trường học, hoạt động)

Cách bảo vệ thông tin cá nhân – Sử dụng Wi-Fi công cộng một cách thận trọng

Wi-Fi miễn phí tại các quán cà phê, sân bay, khách sạn hay trung tâm thương mại rất tiện lợi, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro bảo mật. Hầu hết các mạng Wi-Fi công cộng miễn phí có rất ít hoặc không có biện pháp bảo mật nào, có nghĩa là những người khác sử dụng cùng mạng có thể dễ dàng theo dõi và truy cập hoạt động trực tuyến của bạn.

Các hacker có thể sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để đánh cắp thông tin trên mạng Wi-Fi công cộng, bao gồm:

• Man-in-the-middle attacks: Chặn bắt dữ liệu giữa thiết bị của bạn và router
• Evil twin attacks: Tạo ra các điểm phát Wi-Fi giả mạo có tên tương tự với mạng chính thức
• Packet sniffing: Thu thập và phân tích các gói dữ liệu được truyền qua mạng

Để bảo vệ bản thân khi sử dụng Wi-Fi công cộng:

• Tránh truy cập các trang web yêu cầu đăng nhập hoặc chứa thông tin nhạy cảm
• Không thực hiện giao dịch tài chính hoặc mua sắm trực tuyến
• Sử dụng VPN (Virtual Private Network) để mã hóa kết nối internet của bạn
• Tắt tính năng tự động kết nối Wi-Fi trên thiết bị
• Xác minh tên mạng Wi-Fi chính thức với nhân viên cơ sở trước khi kết nối

Nếu bạn thường xuyên làm việc từ xa hoặc cần truy cập internet ở nơi công cộng, hãy đầu tư vào một gói dữ liệu di động hoặc thiết bị phát Wi-Fi cá nhân.

Cách bảo vệ thông tin cá nhân – Cảnh giác với các liên kết và tệp đính kèm đáng ngờ

Phishing (lừa đảo qua email) là một trong những phương thức tấn công mạng phổ biến nhất hiện nay. Tội phạm mạng ngày càng xảo quyệt trong việc tạo ra các email lừa đảo trông giống hệt như thông tin liên lạc hợp pháp từ ngân hàng, công ty tiện ích, các nhà bán lẻ trực tuyến, hoặc thậm chí từ bạn bè và đồng nghiệp.

Các dấu hiệu nhận biết email lừa đảo:

• Lỗi chính tả và ngữ pháp
• Địa chỉ email người gửi khác với thông thường hoặc trông đáng ngờ
• Yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc mật khẩu qua email
• Tạo cảm giác cấp bách (“Tài khoản của bạn sẽ bị khóa trong 24 giờ”)
• Liên kết không khớp với tên miền chính thức của tổ chức
• Tệp đính kèm không mong muốn

Khi nhận được email đáng ngờ, hãy:

• Không nhấp vào bất kỳ liên kết nào
• Không tải xuống hoặc mở tệp đính kèm
• Liên hệ trực tiếp với tổ chức qua số điện thoại chính thức để xác minh
• Báo cáo email spam cho nhà cung cấp dịch vụ email
• Sử dụng tính năng lọc spam của hộp thư

Cách bảo vệ thông tin cá nhân – Kiểm tra độ bảo mật của trang web

Trước khi nhập bất kỳ thông tin cá nhân nào vào một trang web, đặc biệt là thông tin thanh toán, hãy dành thời gian kiểm tra độ tin cậy và bảo mật của trang web đó. Việc này có thể giúp bạn tránh được những trang web giả mạo hoặc không an toàn.

Các dấu hiệu nhận biết trang web an toàn:

• URL bắt đầu bằng “https://” (s viết tắt của “secure”)
• Biểu tượng ổ khóa xuất hiện ở thanh địa chỉ trình duyệt
• Chứng chỉ SSL hợp lệ (bạn có thể nhấp vào biểu tượng ổ khóa để xem chi tiết)
• Trang web có chính sách bảo mật rõ ràng và dễ tìm
• Thông tin liên hệ đầy đủ (địa chỉ, số điện thoại, email)
• Các dấu hiệu xác thực từ bên thứ ba (như Norton Secured, McAfee Secure)
• Đánh giá tích cực từ người dùng khác

Các dấu hiệu cảnh báo trang web không an toàn:

• Thiết kế kém chuyên nghiệp hoặc có quá nhiều quảng cáo
• Giá cả quá hấp dẫn so với thị trường
• Thiếu thông tin liên hệ hoặc chính sách đổi trả
• Yêu cầu thông tin không cần thiết
• Có quá nhiều cửa sổ pop-up

Cách bảo vệ thông tin cá nhân – Xem xét các biện pháp bảo vệ bổ sung

Ngoài những biện pháp cơ bản trên, việc đầu tư vào các công cụ và dịch vụ bảo mật bổ sung có thể tạo ra một lớp phòng thủ vững chắc hơn cho thông tin cá nhân của bạn.

Phần mềm bảo mật:

• Cài đặt và thường xuyên cập nhật phần mềm chống vi-rút uy tín
• Sử dụng phần mềm chống phần mềm gián điệp (anti-spyware)
• Kích hoạt tường lửa (firewall) trên tất cả thiết bị
• Cài đặt các bản cập nhật bảo mật cho hệ điều hành và ứng dụng

Dịch vụ giám sát danh tính: Các dịch vụ này giúp theo dõi việc sử dụng thông tin cá nhân của bạn trên internet và cảnh báo khi có dấu hiệu bất thường.

Bảo hiểm mạng: Đây là một lĩnh vực tương đối mới nhưng ngày càng quan trọng. Bảo hiểm mạng có thể bảo vệ bạn và gia đình khỏi các tổn thất tài chính do tấn công mạng gây ra, bao gồm:

• Chi phí khôi phục dữ liệu
• Hỗ trợ pháp lý
• Chi phí giám sát tín dụng
• Bồi thường thiệt hại tài chính
• Hỗ trợ tâm lý sau sự cố

Kết luận

Bảo vệ thông tin cá nhân trực tuyến không phải là một nhiệm vụ một lần mà là một quá trình liên tục đòi hỏi sự cảnh giác và chủ động từ phía người dùng. Trong thế giới số ngày càng phức tạp, việc áp dụng các biện pháp bảo mật đa lớp là điều thiết yếu.

Bằng cách thực hiện các bước đơn giản nhưng hiệu quả này, bạn có thể giảm đáng kể rủi ro trở thành nạn nhân của tội phạm mạng và bảo vệ thông tin quý giá của mình khỏi những kẻ có ý đồ xấu.

Hãy nhớ rằng, an ninh mạng không chỉ là trách nhiệm của các tổ chức và doanh nghiệp mà còn là trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc bảo vệ chính mình và cộng đồng số rộng lớn hơn.