Văn Hóa
Làng nghề chế biến nước mắm Hải Nhuận ở Huế
Khám phá làng nghề chế biến nước mắm Hải Nhuận ở Huế
Làng nghề chế biến nước mắm Hải Nhuận là một trong những di sản văn hóa truyền thống đặc biệt của xứ Huế. Được công nhận là làng nghề truyền thống của tỉnh Thừa Thiên Huế vào ngày 28/12/2018. Với quá trình hình thành và phát triển lâu dài, người dân làng Hải Nhuận đã truyền lại cho con cháu một nghề truyền thống độc đáo, góp phần làm nên bản sắc văn hóa đặc trưng của đất nước.
Địa điểm và lịch sử hình thành làng nước mắm Hải Nhuận
Địa điểm Làng nghề nước mắm Hải Nhuận ở đâu
Làng Hải Nhuận nằm tại xã Phong Hải, huyện Phong Điền, cách trung tâm huyện lỵ 25 km về phía Đông Nam. Với vị trí thuận lợi, bên bờ sông O Lé Chà và gần vùng biển, làng Hải Nhuận được coi là một trong những nơi có điều kiện thuận lợi nhất để phát triển nghề đánh bắt, khai thác và chế biến thủy hải sản.
Lịch sử hình thành
Người dân làng Hải Nhuận sống bằng nghề đánh bắt và chế biến thủy hải sản từ rất lâu đời. Tuy nhiên, nghề làm mắm, ruốc đã phát triển thành nghề truyền thống của làng từ khoảng thế kỷ XVIII. Các cụ tổ tiên của làng đã tìm ra quy trình chế biến nước mắm độc đáo và giữ nguyên phương pháp này đến ngày nay, tạo nên nét đặc trưng và sự khác biệt của làng Hải Nhuận.
Quy trình sản xuất nước mắm tại làng Hải Nhuận
Quy trình truyền thống
Quy trình sản xuất nước mắm tại làng Hải Nhuận được thực hiện theo các bước sau đây:
- Sử dụng cá tươi mới đánh bắt: Người dân sử dụng những loại cá như cá rô, cá basa, cá trắm… để chế biến nước mắm. Chúng được đánh bắt trong vùng biển gần làng và mang về đảo lớn, nơi có nhiều mỏ muối để trộn muối vào.
- Trộn với muối: Cá được vớt vào thùng hoặc lu kín gió, rồi trộn đều với muối theo tỉ lệ 3 cá 1 muối. Quá trình trộn này được thực hiện trong ngày và đêm để đảm bảo cá và muối được hòa quyện tốt nhất.
- Ủ trong lu kín gió: Sau khi trộn đều, cá và muối được ủ trong lu kín gió trong vòng 12 tháng. Trong thời gian này, người dân thường xuyên kiểm tra và trộn đều để đảm bảo quá trình ủ diễn ra đúng cách.
- Sàng lọc: Sau 12 tháng ủ, cá và muối sẽ phân hủy và tạo ra nước mắm. Người dân sẽ sàng lọc để tách lấy phần nước mắm tinh chất, loại bỏ các phế phẩm.
Chế biến theo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm
Để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và môi trường, người dân làng Hải Nhuận tuân thủ chặt chẽ các quy định của pháp luật và thực hiện các biện pháp sau:
- Sử dụng nguyên liệu tươi mới: Các loại cá được sử dụng để chế biến nước mắm phải là các loại cá tươi mới đánh bắt, không được sử dụng những cá đã chết hoặc bị ốm yếu.
- Đảm bảo vệ sinh lu kín gió: Quá trình ủ và lọc nước mắm phải được thực hiện trong các lu kín gió sạch sẽ, tránh tác động của ánh nắng và vi khuẩn từ môi trường bên ngoài.
- Kiểm tra và vệ sinh định kỳ: Người dân thường xuyên kiểm tra và vệ sinh các lu kín gió, đảm bảo luôn đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Sử dụng muối đạt tiêu chuẩn: Muối sử dụng để chế biến nước mắm phải đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, không chứa các hóa chất độc hại.
Các loại sản phẩm nổi tiếng làm nên thương hiệu của làng Hải Nhuận
Làng Hải Nhuận nổi tiếng với các loại mắm như mắm ruốc, mắm cá, mắm dưa, mắm thính, nước mắm ruốc, nước mắm cá. Những sản phẩm này được chế biến theo quy trình truyền thống, mang đậm hương vị và hương thơm đặc trưng của làng Hải Nhuận. Dưới đây là một số thông tin chi tiết về các loại sản phẩm này:
Mắm ruốc
Mắm ruốc là sản phẩm chế biến từ loại cá rô tươi. Sau khi đã qua quá trình ủ và lọc, nước mắm được đổ vào các bể để phân hủy thêm trong khoảng 2-3 tuần. Sau đó, nước mắm sẽ được cất ra khỏi bể, loại bỏ lớp mỡ phía trên và lượng nước dưới cùng. Nước mắm sau đó được đun sôi và cho muối vào để ngưng tụ thành đặc. Đây cũng là lúc để bỏ thêm ít đường cho nước mắm có vị ngọt thanh.
Mắm ruốc của làng Hải Nhuận có màu vàng nhạt, thơm ngon và vị đậm đà. Loại mắm này thường được sử dụng làm gia vị cho các món ăn như bún bò Huế, bún thịt nướng, lẩu, kho tiêu…
Mắm cá
Mắm cá là sản phẩm chế biến từ cá basa hoặc cá trắm tươi. Sau khi ủ và lọc, nước mắm sẽ được đun sôi và cho cá vào để ngưng tụ thành đặc. Khi nước mắm đã được ngưng tụ đến mức độ phù hợp, người dân sẽ chế biến nó thành các loại mắm cá như mắm cá ro hay mắm cá lóc.
Mắm cá của làng Hải Nhuận có màu đỏ sậm, vị thơm ngon và béo ngậy. Loại mắm này thường được dùng để chấm các món ăn như nem nướng, bánh khoái Huế, gỏi… Ngoài ra, mắm cá còn được dùng để làm gia vị cho các món canh, lẩu, nước chấm.
Mắm dưa
Mắm dưa là sản phẩm chế biến từ dưa cải tươi và muối. Sau khi ủ và lọc, nước mắm được trộn với muối và dưa cải tươi và để ngâm trong thời gian từ 1 đến 2 tuần. Đây là một loại mắm rất tốt cho sức khỏe và được ưa chuộng bởi vị chua ngọt thanh của dưa cải và vị mặn đặc trưng của nước mắm.
Mắm dưa thường được dùng để ăn kèm với các món ăn như bánh bèo, bánh khoái, bánh tráng cuốn… hoặc dùng để ướp thịt khi nấu các món lẩu, kho tiêu.
Mắm thính
Mắm thính là sản phẩm chế biến từ tôm đồng tươi của làng Hải Nhuận. Tôm được đánh bắt và trộn với muối theo tỉ lệ 1 tôm 3 muối, sau đó để trong các lu kín gió trong khoảng 3 tháng. Khi ủ xong, tôm sẽ được chiên giòn và đem đi bán. Loại mắm này được ưa chuộng bởi vị ngọt của tôm và vị mặn của muối.
Mắm thính thường được dùng để chấm các loại rau sống, ăn kèm với cơm hoặc các món ăn khác như bún bò Huế, lẩu…
Nước mắm ruốc
Nước mắm ruốc chính là sản phẩm cuối cùng của quá trình chế biến nước mắm tại làng Hải Nhuận. Đây là nước mắm được lọc kỹ càng từ các sản phẩm trước đó và có vị thanh, chua, đậm đà. Nước mắm ruốc hay còn gọi là “trầm hương” của làng Hải Nhuận.
Nước mắm ruốc được dùng để làm gia vị cho các món ăn như măng chua hấp, chè chuối, gỏi… hoặc dùng để chấm với các loại bánh như bánh lọc, bánh cuốn…
Làng nghề chế biến nước mắm Hải Nhuận ở Huế là một trong những di sản văn hóa truyền thống đặc biệt của đất nước. Với quy trình sản xuất truyền thống và chế biến theo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, làng Hải Nhuận đã tạo nên những sản phẩm nước mắm đặc biệt với hương vị và mùi thơm đặc trưng, góp phần làm nên bản sắc văn hóa đặc trưng của xứ Huế. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu thêm về làng Hải Nhuận và các sản phẩm nổi tiếng của nơi đây.